Trening umiejętności społecznych TUS - ćwiczenia

 Umiejętności społeczne to nic innego jak nasza codzienna „instrukcja obsługi świata”. Dzięki nim dzieci potrafią dogadać się z rówieśnikami, radzić sobie w trudnych sytuacjach i budować relacje oparte na szacunku. To ważne, bo szkoła to nie tylko lekcje, ale przede wszystkim wspólnota – a w niej trzeba umieć mówić o swoich potrzebach, słuchać innych i szukać kompromisu.

Kiedyś dzieci ćwiczyły te umiejętności naturalnie – grając w klasy, podchody czy „w dwa ognie”. Wspólne zabawy uczyły współpracy, a czasem i zdrowej rywalizacji. Dziś, gdy coraz częściej brakuje takiej spontanicznej integracji, warto wprowadzać specjalne ćwiczenia i zabawy, które pomogą dzieciom rozwijać się społecznie.

Oto zestaw ćwiczeń TUS, które można swobodnie wykorzystywać na różnych lekcjach jako ich elementy.

• Lustro – w parach: jedno dziecko robi miny, drugie je naśladuje. Zabawa, która rozwija empatię i uważność.
• Balon wspólnoty – cała grupa odbija jeden balon, pilnując, by nie spadł. To świetny trening współpracy.
• Krąg komplementów – dzieci siadają w kółku i mówią coś miłego osobie obok. Niby proste, a jak wzmacnia poczucie wartości!
• Gluchy telefon – przekazywanie zdania szeptem. Trening uwazności i komunikacji.
• Pomnik – grupa ustawia się w dany kształt bez słów. Trening komunikacji.
• Echo ruchowe – powtarzanie gestów i ruchów prowadzącego. Trening komunikacji.
• Zabawa w choreografa – wymyślanie krótkiego tańca i powtarzanie.

Ćwiczenia w rozpoznawaniu i wyrażaniu emocji

• Emocje na kostce – pokazanie emocji wylosowanej na kostce.
• Termometr emocji – skala 1–10 – jak się dziś czuję?
• Kalambury emocjonalne – odgadywanie emocji z pantomimy.
• Termometr nastroju (ruchowy) – ustawianie się w linii od smutku do radości.
• Berek emocjonalny – złapana osoba mówi, co teraz czuje.
• Maska emocji – rysowanie masek z emocjami, które się ukrywa.
• Balon złości – nadmuchanie balonu z emocją, potem wypuszczenie.

Współpraca i integracja

• Most z gazet – budowanie konstrukcji z gazet w grupach.
• Wspólny rysunek – każdy dodaje coś do rysunku.
• Koc zaufania – odwracanie koca bez schodzenia.
• Wieża z kubków – praca zespołowa ze sznurkami i gumką.
• Tunel przyjaźni – przechodzenie przez „tunel” z rąk kolegów.
• Balon wspólnoty – wspólne odbijanie balonu, by nie spadł.
• Balonowa współpraca – noszenie balonu w parach między ciałami
• Łańcuch przyjaźni – przejście trasy w wężu, trzymając się za ramiona.

Zaufanie

• Ślepy przewodnik – prowadzenie osoby z zawiązanymi oczami głosem.
• Złap mnie – lekkie odchylanie się do tyłu, grupa łapie.
• Zgadnij, kto to – rozpoznawanie osoby po dotyku dłoni.

 Asertywność i granice

• Magiczne słowo „Nie” – scenki z kulturalnym odmawianiem.
• Karty wyboru – losowanie sytuacji i podejmowanie decyzji (zgadzam się/odmawiam).
• Stop – moje granice – ćwiczenie mówienia „stop” w parach.

Rozwiązywanie konfliktów i problemów

• Trzy rozwiązania – wymyślanie 3 pomysłów rozwiązania trudnej sytuacji.
• Role reversal – zamiana ról w scence konfliktowej.
• Koło zgody – każdy proponuje rozwiązanie konfliktu.
• Burza mózgów w balonikach – pomysły na kartkach w balonikach.
• Historyjki niedokończone – dzieci kończą wymyślony konflikt.
• Karta wyboru drogi – plansza z różnymi ścieżkami decyzji.

Empatia

• Buty innej osoby – losowanie sytuacji i mówienie: „co bym czuł”.
• Lodowe serce – rozmrażanie „smutnej osoby” dobrymi słowami.
• Zgadnij, co czuję – odgadywanie emocji bohatera historyjki.

Inne, mogą być na zakończenie zajęć, lub mogą rozpoczynać zajęcia.

• Krąg komplementów – każdy mówi coś miłego sąsiadowi.
• Iskierka – przekazywanie uścisku dłoni w kręgu.
• Pudełko spokoju – losowanie sposobów na uspokojenie.
• Tarcza superbohatera – dzieci rysują tarczę z mocami, które pomagają im w relacjach (np. cierpliwość, odwaga).
• Gra w empatyczne pytania – dzieci losują karty z pytaniami typu: „Co cię najbardziej cieszy?”, „Kiedy ostatnio komuś pomogłeś?”.
• Domino emocji – karty z rysunkami emocji – dzieci łączą je, tłumacząc, kiedy jedna emocja może prowadzić do drugiej.

Umiejętności społeczne można trenować tak samo jak sport czy matematykę – krok po kroku, z humorem i cierpliwością. A najlepsze jest to, że dzieci uczą się przez zabawę. Dlatego warto wplatać takie ćwiczenia w codzienność – czy to na lekcji, czy na podwórku, czy w domu.