METODY TWÓRCZEGO ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW

 

SZEŚĆ MYŚLĄCYCH KAPELUSZY

Służy do:

- rozwijania współpracy między uczestnikami;
- porządkownia poglądów i myśli; 
- wypracowania korzystnych rozwiązań;

- ukierunkowanego myślenia.

Znaczenie kolorów kapeluszy: 

NIEBIESKI - kontrola, obiektywizm, dystans i opanowanie. Myśląc w niebieskim kapeluszu przyglądamy się procesowi rozwiązywania problemu z góry. Bierzemy pod uwagę organizację, priorytety, czas, miejsce itd.

BIAŁY - kolor neutralny i obiektywny. Zakładając biały kapelusz podajemy czyste fakty, informacje  - krótko i rzeczowo ( to, co wiemy).

CZERWONY - kapelusz emocji i intuicji. Wyrażamy przeczucia, przypuszczenia ( pozytywne i negatywne)

ZIELONY - to nasza aktywność, kreatywność, twórcze myślenie, pomysły. Zakładając zielony kapelusz szukamy twórczych rozwiązań.

ŻÓŁTY - jasność i optymizm. Myśląc w żółtym kapeluszu szukamy wyłącznie korzyści, zalet, dobrych stron rozwiązania.

CZARNY- widzi wszystko w czarnych kolorach.  Zakładając czarny kapelusz, szukamy negatywnych stron, wad, błędów proponowanego rozwiązania. Zwracamy uwagę na ryzyko i zagrożenia proponowanych rozwiązań.

1. Podziel klasę na grupy, przedstaw zasady pracy z kapeluszami.

2. Wskaż kapelusz nadrzędny, nadzorujący pracę całej grupy - kapelusz niebieski (pilnuje organizacji, spisuje najważniejsze wnioski)

3. Podaj kolejność następnych kapeluszy:

• biały
• czarny
• czerwony
• żółty
• zielony

Przykłady:

Cel - chcemy zebrać pieniądze na pomoc dzeciom z zaprzyjaźnionej szkoły w Afryce

Etap 1

NIEBIESKI - Dzieci z Afryki mają problemy z wodą, potrzebują filtrów. Trzeba zebrać około 3 tysięcy zł. Mamy na to 3 miesiące czasu. Musimy zaplanować pracę.

BIAŁY - Jest nas 25 osób, możemy utworzyć 5 grup pięcioosobowych i każdej grupie przydzielić zadanie. Rodzice zadeklarowali pomoc, konkretnie mama Asi i mama Wojtka, tata Justyny. Mamy dstronę szkoły i blog klasowy - możemy rozpowszechniac informacje. Mamy materiały biurowe. Jesteśmy kreatywni i pomysłowi, mamych chęci.

CZARNY- 3 miesiące, to za mało czasu, aby zebrać taką sumę. Nie mamy koordynatora wszystkich grup. Za mało mamy materiałów biurowych - trzeba zainwestować, a to kolejne wydatki. Poza tym nie mamy tych pieniędzy.

CZERWONY - 3 miesiące , damy radę. dzieci potrzebują pomocy. Dla nich skarbem jest woda, czego my nie doceniamy. Najlepiej nic nie robić, albo wymyślać problemy. Kiedy poprosimy , to na pewno wszyscy rodzice pomogą.

ŻÓLTY - zwrócimy się o pomoc do innych klas i ich rodziców. Kiedy wspólnie działamy, to na pewno damy radę. Trzeba zrobić plakaty i informować osobiście znajomych, a oni poproszą innych znajomych. Zobaczycie, uda się.

ZIELONY - Zorganizujemy kiermasze, aukcje naszych prac, wystawimy skarbonki.

Etap 2

NIEBIESKI - Ile kiermaszów proponujecie i co będziemy sprzedawać? Ile aukcji? Kto wykona prace? Kto się tym zajmie?

BIAŁY - Jest pięć grup. Każda grupa zajmie się inną formą zbierania. Do każdej grupy możemy przypisać rodzica.

CZARNY- rodzice pracują, to będzie dla nich dodatkowa praca. Nie każdy ma czas.

CZERWONY - Mamy ważny cel. Jestem pewna,że nie odmówią nam pomocy. Ludzie muszą sobie pomagać.

ŻÓŁTY- Zacznijmy od ustawienia skarbonki w klasie i organizacji  pierwszego kiermaszu. Zobaczymy jak nam pójdzie. Poza tym mamy trochę prac plastycznych na aukcję. Od czegoś trzeba zacząć. 

ZIELONY - przyniesiemy opieczętowane puszki, zrobimy z nich skarbinki i damy każdej klasie. To na początek. Pierwszy kiermasz zrobimy za tydzień. Poprosimy rodziców o upieczenie ciasteczek. A pierwszą aukcję zorganizujemy na zebraniu z rodzicami.

Etap 3,...4.... - aż do ustalenia planu działania.

DYWANIK POMYSŁÓW

To metoda poszukująca rozwiązania problemu w toku dyskusji grupowej.  Dyskusja przebiega w 5 fazach i towarzyszy jej wizualizacja.

Fazy:

1. Rozpoznanie problemu

2. Propozycje rozwiązań

3. Deklaracja intencji

4. Ewaluacja

5. Podsumowanie

Przebieg: 

FAZA 1

1. Dzielimy klasę na grupy i przydzielamy jej stolik do pracy, papier, mazaki, Po 3 paski papieru w różnych kolorach dla każdego ucznia.

2. Podajemy problem, np. Dlaczego należy oszczedzać wodę?

3. Grupy znajdują odpowiedzi  znajdują odpowiedzi na zadane pytanie, zapisują w bardzo krótkich stwierdzeniach Dlatego, że …” – na paskach w jednym kolorze i umieszczają je w pętelkach na swoich dywanikach, 

4.Liderzy poszczególnych grup prezentują wyniki na forum.

FAZA 2

1. Zadajemy kolene pytanie, np. Co możemy zrobić, aby oszczędzać wodę?

2. Grupy z wykorzystaniem „burzy mózgów” odpowiadają na pytanie w bardzo krótkich stwierdzeniach Należałoby …” – na paskach w innym kolorze i umieszczają w pętelkach na swoich dywanikach.

3. Przedstawiciele grup prezentują wypracowane pomysły rozwiązania problemu. 

FAZA 3

 1. Każdy uczeń na pasku w trzecim kolorze podaje na zasadzie deklaracji intencji odpowiedź na pytanie Co ja zrobię ( już teraz ), aby ograniczyć zużycie wody? i umieszcza ją na dywaniku, 

2. Prezentacja zadeklarowanych stanowisk. 

FAZA 4

 1.Każdy uczeń dostaje po trzy cenki sklepowe w różnych kolorach: żółta za 3 punkty, zielona za 2 punkty, czerwona za 1 punkt.

 2. Zadaniem uczniów jest oczytanie pomysłów rozwiązania problemu na wszystkich dywanikach i przyklejenie punktów przy propozycjach, które – ich zdaniem – są najlepsze. 

FAZA 5 

1. uczniowie podliczają punkty, nauczyciel krótko podsumowuje wyniki pracy grup. 

METODY I TECHNIKI INTEGRACYJNE

Głównym zadaniem tych metod jest praca skierowana na uczestnika. Wywodzą się z pedagogiki zabawy. Przy zastosowaniu ich należy wziąc pod uwagę zasady:

1. Dobrowolności uczestnictwa
2. Uwzglednienia dwóch poziomów komunikacji  - rzeczowej (logicznei obiektywne informacje, fakty) - emocjonalnej ( trści przyjmowane w zalezności od emocji)
3. Uznawania pozytywnych przeżyć jako wartości, unikanie rywalizacji
4. Posługiwanie się różnymi środkami wyrazu, które pozwalaja na wzmocnienie motywacji i poczucia bezpieczeństwa.

KRASNOLUDEK 

1. Zabawa ruchowa w rytm piosenki KLIK

Tekst

• Polną ścieżką przez ogródek idzie sobie krasnoludek.
• Dokąd idziesz mój malutki, idę sobie do swej krasnoludki.
• Szabadaba dibi dibi di 3X
• Idę do swej krasnoludki

Uczestnicy chdzą w rytm muzyki po kole.

Po każdym odśpiewaniu zwrotki z refrenem dodajemy elementy: rączki w przód, rączki do siebie, kolana ugnij, stopy na zewnątrz, pupa do tyłu, głowa do góry, oczy wybałusz, język na brodę.

2. Technika integracyjna - stosujemy w celu uzyskania informacji zwrotnej. Krasnoludek, to rzecz w ręku uczestnika, którą można rzucać i jest przyjemne w dotyku, czyli krasnoludkiem może być piłeczka, maskotka.

Przykłady pracy tą techniką. Uczniowie siedzą w kręgu. Ustalamy zasady, np. mówi tylko osoba, która trzyma krasnoludka.

• Kończenie zdań - Dziecko trzymajace krasnoludka zaczyna zdanie "Królewna miała" - rzuca karsnoludka do innego dziecka, które kończy zdanie " złotą koronę". Następnie tworzy początek swojego zdania i rzuca karsnoludka do innej osoby.
• Opowiadanie twórcze - Uczestnik zaczyna opowiadanie, rzuca lub podaje nastepnej osobie, a ta dopowiada swoje zdanie i podaje następnej...

PAJĘCZYNA ( kłębek) - do zastosowania tej techniki potrebyjemy kłębka nici, wełny, włóczki, sznura, itp.

Uczestnicy siędzą lub stoja w kręgu. Mówi wyłacznie osoba trzymajaca kłębek.Osoba mówiąca trzyma nić, a kłębek przerzuca do innej osoby. Powtarzamy aż powstanie sieć.

Przykłady pracy:

• Poznajmy się - uczniowie przedstawiają się;
• Opowiadamy baśń - Rozpoczyna uczeń trzymający kłebek. nawika na palec i przerzuca do innej osoby
• Podsumowujemy zajęcia - Co mi się podoobało
• Szukanie dobrych cech u siebie

GRAFFITI 

Służy do:

- tworzenia i wzmacniania dobrej atmosfery w grupie;

- twórczego rozwiązywania problemów;

-kształcenia myślenia twórczego;

- dzielenia się własnymi pomysłami;

- dostrzegania różnych aspektów jednego tematu.

Przykłady pracy:

• Opowiadanie twórcze: Uczniowie pracują w zespołach. Każdy zespół rysuje początek swojego opowiadania ( element). Uczestnicy mają ograniczony czas. Na sygnał oddaja swoją kartkę następnej grupie (ruch kartek zgodnie z wskazówkami zegara), która dorysowuje sój element. Karty krążą tak długo, aż   do grupy macierzystej. Karty wieszamy na tablicy. Każdy zespół opowiada swoją przygode na podstawie karty, którą zawiesił.
• Na tablicy napisany jest problem do rozwiąznia, np. "Jak ciekawie zorganizować Dzień Bezpiecznego Internetu? Klasę dzielimy na zespoły. Każdy zespół otrzymuje kartkę z rozpoczętym zdaniem, np: Proponujemy, aby..../ Na pewno będziemy.....  / Przygotujemy..... Dopisuje zakończenie zdania, zagina kartkę, tak, aby inny zespół nie zobaczył wpisu i podaje dalej.  Po kilku rundach odwijamy kartki i czytamy odpowiedzi.

WRZUĆ STRACH DO KAPELUSZA 

Służy do:

- nawiązywania relacji i integracji grupy;

- uczy akceptacji i prawidłowej komunikacji;

 - wzmacniania i budowania zaufanie w grupie;

- odprężenia.

Przykłady pracy:

• Uczestnicy siedzą w kręgu. Otrzymują kartkę z rozpoczętym zdaniem, np. W tej grupie boję się, że ... Każdy uczestnik dopisuje zakończenie zdania i wrzuca kartkę do kapelusza.  Kartki w kapeluszu są wymieszane. Uczniowie kolejno wyciągaja po jednej kartce i głosno odczytują, następnie próbują wszystki przekazać, wytłumaczyć, co autor miał na myśli, dlaczego ma takie obawy. W czasie wypowiedzi danego uczestnika innym nie wolno komentowac , ani zadawać pytań.

KWIAT GRUPOWY 

Służy do:

- wzajemnego poznania się;

- zbierania istootnych informacji o sobie i innych

- umozliwia wyszukiwanie cech charakterystycznych dla poszczególnych osób 

- ułatwia komunikację

- stwarza dobry klimat.

Przykłady pracy:

• Uczestnicy pracują w grupach. Każda grupa otrzymuje kartkę z narysowanym środkiem kwiatu. Każdy uczeń dorysowuje płatek kwiatu , a w środku inicjały. Uczniowie wymieniaja informacje o sobie. W środku kwiatu wpisują cechy, właściwości, zdarzenia, fakty, które ich łaczą wszystkich razem.Na płatkach zapisuja cechy,zdarzenia, fakty , które ich różnią. Wymyślaja nazwę swojego kwiatu odzwierciedlającą zawartość. Prezentacja wyników
• Geupy wymieniaja się kwiatami.  Na podstawie otrzymanych informacji opracowują dla sąsiedniej grupy program dwudniowego wyjazdu integracyjnego uwzględniającego cechy i preferencje grupowe oraz indywidualne. Prezentacja wyników pracy.

METODY I TECHNIKI AKTYWIZUJĄCE

 Kolejny podział metod i technik aktywizujących wg. Krzyżewskiej. Tym razem bardziej szczegółowy.

1. METODY INTEGRACYJNE - służą do odpręznania i relaksu, uczą prawidłowej komunikacji , pomagają zadbać o własciwą atnosfer e w grupie.

• KRASNOLUDEK
• PAJĘCZYNKA
• GRAFFITI
• WRZUĆ STRACH DO KAPELUSZA
• KWIAT GRUPOWY

2. METODY HIERARCHIZACJI - porządkuja, klasyfikują wiadomości.

• PIRAMIDA PRIORYTETÓW
• DIAMENTOWE SZEREGOWANIE
• PROMYCZKOWE SZEREGOWANIE

3. METODY DEFINIOWANIA POJĘĆ - opieraja si,e na analizie i definiowaniu

• KULA ŚNIEGOWA
• BURZA MÓZGÓW

4. METODY TWÓRCZEGO ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW - rozwijają twórcze i krytyczne myślenie,  łaczą teorię z praktyką.

• SZEŚĆ MYŚLACYCH KAPELUSZY
• DYWANIK POMYSŁÓW

5. METODY PRACY WE WSPÓŁPRACY – doskonalą umijętności współpracy w grupie, komunikowania się.

• ZABAWA NA HASŁO
• UKŁADANKA

6. METODY EWALUACYJNE – uczą oceniania siebie oraz działań innych osób, pomagają oswoić się z krytyką 

•  TERMOMETR UCZUĆ
• KOSZ I WALIZECZKA
• TARCZA STRZELECKA

7. METODY DYSKUSYJNE – uczą prezentowania własnego stanowiska, argumentowania, dyskutowania, wymiany poglądów i doświadczeń 

• DEBATA ZA I PRZEECIW
• AKWARIUM
• DYSKUSJA PANELOWA

8. METODY ROZWIJAJĄCE TWÓRCZE MYŚLENIE  – uczą myślenia twórczego, rozwijania swoich zdolności 

• FABUŁA Z KUBKA
• SŁOWO PRZYPADKOWE

9. METODY GRUPOWEGO PDEJMOWANIA DECYZJI– rozwijają umiejętność  podejmowania decyzji i ponoszenia za nią odpowiedzialności, sztuki kompromisu i komunikowania się w grupie

• DRZEWKO DYSKUSYJNE
• PUSTYNIA
• SZEŚĆ PAR BUTÓW

10. METODY PLANOWANIA – pozwalają uczniom urzeczywistniać swoje marzenia i fantazje, uczą planować rzeczywistość, formułować cele 

• GWIAZDA PYTAŃ
• PLANOWANIE PRZYSZŁOŚCI

11. METODY PRZYSPISZONEGO UCZENIA SIĘ – doskonalą techniki szybkiego przyswajania wiedzy 

•  ŁAŃCUCHOWA METODA SKOJARZEŃ

12. GRY DYDAKTYCZNE – uczą zdrowej rywalizacji, przestrzegania ustalonych reguł, dają możliwość odniesienia sukcesu, a także oswajania się z przegraną 

•  DZIWNE POWIEDZONKA
• MAGICZNE KALULATORY