Zestaw ćwiczeń z Treningu Zastępowania Agresji (TZA),

 

I. Trening umiejętności prospołecznych

1. Jak poprosić o pomoc

Cel: rozwijanie umiejętności zwracania się o wsparcie zamiast reagowania złością.
Przebieg:

• Rozmowa: „Co robisz, gdy coś ci nie wychodzi?”
• Nauczyciel pokazuje modelową scenkę (np. uczeń nie rozumie zadania i prosi o pomoc).
• Dzieci odgrywają role w parach.

• Omówienie: co działało, co można poprawić?

2. Reagowanie na krytykę

Cel: nauka spokojnego reagowania na uwagi innych.
Instrukcja:

1. Prowadzący czyta przykłady:

   • „Znowu źle to zrobiłeś!”

   • „Nie umiesz grać!”

2. Zadanie: odpowiedz spokojnie – np. „Może pokażesz mi, jak to zrobić?”, „Spróbuję jeszcze raz”.

3. Analiza: które odpowiedzi pomagają rozwiązać sytuację, a które zaogniają konflikt.

• 3. Rozwiązywanie konfliktów

Cel: ćwiczenie empatii i komunikacji.
Zabawa: „Most zgody”

• Dzieci w parach mają rozwiązać spór (np. o zabawkę, miejsce w ławce).
• Aby przejść przez „most” (sznur lub linia), muszą znaleźć wspólne rozwiązanie.

• Na koniec omawiają, jak się dogadali.

II. Trening kontroli złości

4. Termometr złości

Cel: rozpoznawanie stopni narastania złości.
Materiały: kartka z termometrem, kredki.
Zadanie:

• Dzieci kolorują skalę od 0 (spokój) do 10 (wybuch).
• Opisują, co czują w ciele, co myślą i co robią na różnych poziomach.
• Dyskusja: kiedy najlepiej zareagować, by nie „wybuchnąć”.

5. STOP – Oddychaj – Pomyśl

Cel: nauka reagowania zanim złość wymknie się spod kontroli.
Przebieg:

• Prowadzący pokazuje gest „STOP”.Dzieci ćwiczą: zatrzymaj się → weź głęboki oddech → policz do 10 → pomyśl, co zrobić inaczej.
• Odgrywanie krótkich scenek (np. ktoś zabrał ci kredki).
• Refleksja: jak się czuli, kiedy zastosowali technikę?

6. Zamiana myśli

Cel: zmiana agresywnych myśli na spokojniejsze.
Przykład:

• „On robi to specjalnie!” → „Może po prostu nie zauważył.”
• „Zawsze mnie denerwuje!” → „Czasem też jest miły.”
• Dzieci dopisują własne przykłady i ilustrują je. 

III. Trening wnioskowania moralnego

7. Jak byś się czuł na jego miejscu?

Cel: rozwijanie empatii.
Zadanie: nauczyciel czyta krótkie historie (np. „Ktoś śmieje się z nowego ucznia”).
Dzieci odpowiadają:

• Jak czuje się bohater?
• Co mogłoby pomóc?
• Co ty byś zrobił na jego miejscu?

8. Koło decyzji

Cel: refleksja nad skutkami działań.
Na kartce: narysuj koło i wpisz:

• Co się stało?
• Jak się czułem?
• Co mogę zrobić?
• Jakie będą skutki?
• Dzieci omawiają różne rozwiązania.

9. Drzewo dobrych decyzji

Cel: wizualizacja konsekwencji wyborów.
Na kartce rysują drzewo:

•  pień – sytuacja problemowa,
• gałęzie – możliwe reakcje,
• owoce – pozytywne skutki,
• liście opadające – negatywne skutki.

10. Karty emocji

Cel: nauka rozpoznawania i nazywania emocji.
Zabawa: „Zgadnij emocję”

• Dzieci losują kartę (np. smutek, radość, złość, wstyd) i pokazują ją mimiką.
• Reszta zgaduje, co czują.
• Rozmowa: co robić, gdy ta emocja się pojawia?